Ngày 23/01/2017, theo đề xuất của Bộ Tư pháp, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 101/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình hành động quốc gia của Việt Nam về đăng ký, thống kê hộ tịch giai đoạn 2017-2024. Đây là Chương trình hành động quan trọng, có ý nghĩa thiết thực, liên quan đến bảo đảm việc thực hiện quyền của công dân, có ảnh hưởng trực tiếp đến công tác quản lý dân cư, quản lý xã hội; được thực hiện trong thời gian dài (09 năm), việc thực hiện liên quan đến nhiều bộ, ngành và Ủy ban nhân dân các cấp. Chương trình hành động đã xác định rõ
04 mục tiêu cơ bản, đó là:
1. Bảo đảm các sự kiện hộ tịch của công dân Việt Nam, người nước ngoài cư trú trên lãnh thổ Việt Nam, công dân Việt Nam cư trú ở nước ngoài được đăng ký kịp thời, đầy đủ, chính xác, đúng quy định pháp luật; nâng cao tỷ lệ đăng ký hộ tịch, tập trung vào tỷ lệ đăng ký khai sinh, khai tử.
2. Bảo đảm mọi người dân đều được cấp giấy tờ hộ tịch (đặc biệt là cấp Giấy khai sinh, Trích lục khai tử), có đầy đủ nội dung, phù hợp với thông lệ quốc tế.
3. Số liệu đăng ký hộ tịch được thống kê, tổng hợp đầy đủ, chính xác, kịp thời, có các chỉ tiêu cơ bản theo thông lệ quốc tế; được công bố công khai, minh bạch, đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước và nhu cầu của tổ chức cá nhân theo quy định pháp luật.
4. Thiết lập cơ chế phối hợp thống nhất giữa các ngành có liên quan, từ Trung ương đến địa phương, bảo đảm hoạt động đăng ký, thống kê hộ tịch có chất lượng, hiệu quả, số liệu thống kê thống nhất, chính xác.
Bên cạnh những mục tiêu cơ bản, Chương trình cũng đưa ra các mục tiêu cụ thể về tỷ lệ đăng ký khai sinh, đăng ký khai tử và xác định nguyên nhân tử vong, về kết hôn, ly hôn, nuôi con nuôi và thống kê và công bố số liệu đăng ký hộ tịch.
Để thực hiện mục tiêu trên, Chương trình hành động đã đề ra
09 nội dung hoạt động chín, đó là:
1. Thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện Chương trình hành động quốc gia, do lãnh đạo Bộ Tư pháp làm trưởng ban, thành viên là đại diện Bộ Tư pháp và một số bộ, ngành có liên quan (Văn phòng Chính phủ, Y tế, Kế hoạch và Đầu tư, Công an, Lao động, Thương Binh và Xã hội, Tài chính). Ban Chỉ đạo có trách nhiệm điều phối, chỉ đạo tổ chức triển khai thực hiện Chương trình; đôn đốc các bộ, ngành, địa phương thực hiện và báo cáo kết quả, chịu trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ về việc thực hiện Chương trình.
2. Hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh hoạt động đăng ký và thống kê hộ tịch.
3. Cải thiện cơ sở vật chất, kỹ thuật; hiện đại hóa phương thức đăng ký và thống kê hộ tịch.
4. Nghiên cứu, đề xuất đổi mới, hoàn thiện tổ chức hệ thống cơ quan làm công tác đăng ký hộ tịch, bảo đảm chuyên nghiệp hiệu quả.
5. Nâng cao năng lực đội ngũ công chức làm công tác đăng ký, thống kê hộ tịch, bảo đảm tiêu chuẩn chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng bổ trợ.
6. Nâng cao nhận thức của người dân về quyền, trách nhiệm đăng ký hộ tịch; nâng cao nhận thức của cơ quan, tổ chức, xã hội về ý nghĩa, vai trò của đăng ký, thống kê hộ tịch.
7. Hoàn thiện mô hình xác định nguyên nhân tử vong, cấp chứng nhận tử vong của cơ quan y tế, nâng cao năng lực cho đội ngũ y tế thực hiện việc cấp giấy chứng sinh, chứng tử, thu thập và cung cấp dữ liệu sinh tử.
8. Thu thập chính xác, đầy đủ, kịp thời thông tin thống kê hộ tịch, đáp ứng yêu cầu quản lý.
9. Rà soát, thống kê tỷ lệ đăng ký khai sinh, tỷ lệ đăng ký khai tử hàng năm; bảo đảm công khai, đầy đủ, chính xác, kịp thời.
Để triển khai thực hiện mục tiêu, nội dung của chương trình hiệu quả, đúng tiến độ, Chương trình hành động cũng đã đề ra
các nhóm giải pháp thực hiện chương trình, đó là:
(i) Nâng cao nhận thức của người dân, cơ quan tổ chức về tầm quan trọng của công tác đăng ký và thống kê hộ tịch;
(ii) Tăng cường sự chỉ đạo thống nhất của các cấp ủy Đảng, chính quyền đối với công tác đăng ký, thống kê hộ tịch; tiếp tục thực hiện Kế hoạch triển khai thi hành Luật hộ tịch; thường xuyên kiểm tra, khảo sát, đánh giá, tháo gỡ vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện Luật hộ tịch và các văn bản quy định chi tiết thi hành;
(iii) Chú trọng đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực làm công tác đăng ký và quản lý hộ tịch, tập trung nguồn lực để xây dựng, triển khai Đề án Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử toàn quốc;
(iv) Tăng cường phối hợp giữa các bộ, ngành, cơ quan trung ương trong việc thực hiện Tuyên bố và Khung hành động của Hội nghị cấp Bộ trưởng khu vực châu Á - Thái Bình Dương (ESCAP) về đăng ký và thống kê hộ tịch giai đoạn 2017 - 2024, trong đó Bộ Tư pháp giữ vai trò chủ trì;
(v) Tranh thủ sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế cho công tác đăng ký và thống kê hộ tịch, đặc biệt là hỗ trợ cho hoạt động khảo sát, thống kê tỷ lệ đăng ký khai sinh, khai tử; hoàn thiện thể chế, đổi mới hệ thống cơ quan đăng ký hộ tịch; xây dựng Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử toàn quốc; bồi dưỡng, nâng cao năng lực công chức làm công tác hộ tịch; hoạt động truyền thông để nhận thức đúng về vai trò, ý nghĩa của đăng ký hộ tịch, quyền lợi và trách nhiệm đăng ký hộ tịch.
Việc triển khai thực hiện có hiệu quả Chương trình hành động sẽ góp phần quan trọng để bảo đảm việc thực hiện quyền của công dân, nâng cao hiệu quả công tác đăng ký và quản lý hộ tịch, góp phần khẳng định vai trò và vị thế của công tác đăng ký và quản lý hộ tịch trong công tác quản lý dân cư./.
Nghiêm Hà Hải