Hiện nay, sơ yếu lý lịch dành cho người lao động có hai mẫu chính thức do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành. Thứ nhất, đối với cán bộ, công chức thì sử dụng sơ yếu lý lịch theo mẫu số 2c ban hành kèm theo Quyết định số 02/2008/QĐ-BNV ngày 06/10/2008 của Bộ trưởng Bộ Nội vụ và cán bộ, công chức xin xác nhận tại cơ quan quản lý hồ sơ cán bộ công chức. Thứ hai, đối với người lao động chưa được cấp sổ lao động thì sử dụng Sơ yếu lý lịch mẫu số 2 ban hành kèm theo Thông tư số 20/2003/TT-BLĐTBXH ngày 22/9/2003 của Bộ Lao động, thương binh và Xã hội hướng dẫn thi hành Nghị định số 39/2003/NĐ-CP ngày 18/4/2003 của Chính phủ về tuyển lao động và phải xin xác nhận của Thủ trưởng cơ quan hoặc Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn.
Trên thực tế, cán bộ, công chức xin xác nhận vào sơ yếu lý lịch theo mẫu số 2c thì không có gì phải bàn, vì hồ sơ công chức được lưu tại cơ quan và người có thẩm quyền sẽ đối chiếu sơ yếu lý lịch với hồ sơ lưu để xác nhận mức độ chính xác của sơ yếu lý lịch. Nhưng đối với những người chưa được cấp sổ lao động thì việc xin xác nhận vào sơ yếu lý lịch không hề đơn giản. Tùy theo cách tiếp cận của người có thẩm quyền mà việc xác nhận sơ yếu lý lịch ở mỗi địa phương cũng khác nhau.
Cụ thể, có xã xác nhận khai đúng sự thật, có xã xác nhận người dân có hộ khẩu thường trú tại địa phương, có xã xác nhận chữ ký của người khai trong lý lịch, có xã chỉ đóng dấu Ủy ban nhân dân mà không ghi nội dung xác nhận… Đặc biệt, có xã đã tự ý ghi thêm nội dung không liên quan đến khai lý lịch như sau: “gia đình không chấp hành pháp luật, chủ trương của Nhà nước”, do những hộ gia đình này có sự phản đối một số chính sách hoặc không nộp đầy đủ các khoản thu của địa phương (theo phản ánh của báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh và báo Tiền Phong tại Ninh Thuận, Tiền Giang và Kiên Giang). Vấn đề này đã được báo chí phản ánh rất nhiều, với quan điểm không đồng tình với các Ủy ban nhân dân xã nêu trên và cho rằng đây là cách chính quyền cậy quyền để quy chụp, đánh đồng, “bôi xấu” lý lịch nhằm bắt chẹt, o ép dân. Người dân chỉ xin xác nhận vào Sơ yếu lý lịch khi đi xin việc làm mà UBND xã xác nhận họ không chấp hành pháp luật, chủ trương của Nhà nước thì khó có người nào xin được việc. Có thể thấy nội dung xác nhận này đã làm ảnh hưởng rất lớn đến quyền, lợi ích hợp pháp của người dân.
Vậy, tại sao việc xác nhận sơ yếu lý lịch lại có nhiều “thất bản” đến như vậy, người có thẩm quyền xác nhận và người dân đều loay hoay với vấn đề này mà chưa tìm ra đáp án đúng? Thứ nhất, tuy người dân thường trú tại địa phương nhưng chính quyền không nắm được hết mọi thông tin cá nhân của người đó để xác nhận mức độ chính xác. Mặt khác, không tránh khỏi trường hợp người dân không thành thật khai tất cả các nội dung trong sơ yếu lý lịch, nên Ủy ban nhân dân xã không xác nhận được. Thứ hai, Thông tư số 20/2003/TT-BLĐTBXH không có hướng dẫn về nội dung xác nhận. Đây là lý do cơ bản dẫn đến việc, tuy Ủy ban nhân dân cấp xã là cấp gần dân nhất, nhưng do không có văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn rõ ràng, nên chính quyền không có cơ sở để giải quyết.
Như vậy, từ “lỗ hổng” nêu trên, nên thời gian vừa qua cả chính quyền và người dân đều loay hoay đối với việc xác nhận sơ yếu lý lịch của người dân mà không có sự thống nhất trong cách giải quyết. Để có căn cứ pháp lý giải quyết triệt để vấn đề nêu trên, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, về lâu dài, nên quy định trong Luật Chứng thực để tạo cơ sở pháp lý cho các cấp chính quyền thực hiện, bảo đảm quyền lợi cho người dân./.
Hoàng Thị Hồng