Ngoài việc đánh giá chung về kết quả đạt được cũng như những mặt hạn chế trong công tác quốc tịch nói chung, vấn đề đăng ký giữ quốc tịch Việt Nam của người Việt Nam định cư ở nước ngoài và giải quyết cho nhập quốc tịch Việt Nam đối với người không quốc tịch theo quy định Điều 22 của Luật Quốc tịch Việt Nam năm 2008 cũng đặc biệt được quan tâm và dự kiến đưa ra để thảo luận, đánh giá trong Hội nghị lần này.
Đăng ký giữ quốc tịch Việt Nam: Đây là một trong những quy định mới của Luật Quốc tịch Việt Nam năm 2008 so với Luật Quốc tịch Việt Nam năm 1998. Đó cũng là một trong những nội dung sơ kết tại Hội nghị sắp tới. Theo ước tính hiện nay có khoảng 4 triệu người Việt Nam (bao gồm các thế hệ) đang sinh sống, định cư ở nước ngoài. Do không xác định được chính xác những ai trong số 4 triệu người Việt Nam định cư ở nước ngoài đang còn giữ quốc tịch Việt Nam nên công tác quản lý quốc tịch, quản lý công dân, cấp Hộ chiếu, cấp Giấy chứng nhận có quốc tịch Việt Nam cũng như thực hiện nhiệm vụ bảo hộ công dân của Nhà nước ta ở nước ngoài gặp nhiều khó khăn. Do đó, phải có giải pháp cụ thể về đăng ký giữ quốc tịch Việt Nam, để trong một thời gian nhất định xác định rõ những người còn có quốc tịch Việt Nam, là công dân Việt Nam. Đây là quy định mang tính chuyển tiếp, được thực hiện trong vòng 5 năm kể từ ngày Luật Quốc tịch Việt Nam năm 2008 có hiệu lực, để giải quyết dứt điểm tình trạng không rõ ràng về quốc tịch Việt Nam của những người Việt Nam định cư ở nước ngoài.
Giải quyết cho nhập quốc tịch Việt Nam đối với người không quốc tịch theo quy định Điều 22 cũng là nội dung quan trọng tại Hội nghị sơ kết Luật Quốc tịch: Tình trạng người không quốc tịch, không rõ quốc tịch đang cư trú trên lãnh thổ nước ta là tương đối nhiều. Số cư dân này chủ yếu tập trung ở một số tỉnh, thành phố phía Nam và Tây Nguyên. Trải qua nhiều năm cư trú, làm ăn, sinh sống ổn định trên lãnh thổ nước ta, đến nay số cư dân này đã thực sự hòa nhập vào cộng đồng người Việt về mọi mặt đời sống. Tuy nhiên, về mặt pháp lý, những người này cũng như con, cháu của họ chưa được hưởng quy chế công dân Việt Nam vì chưa được xác định Quốc tịch Việt Nam. Vì vậy, mục đích của quy định này là giải quyết tình trạng người không quốc tịch sinh sống ổn định trên lãnh thổ Việt Nam từ 20 năm trở lên tính đến ngày Luật Quốc tịch Việt Nam năm 2008 có hiệu lực được nhập quốc tịch Việt Nam. Đây là một chủ trương thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước ta, đáp ứng mong mỏi của bà con, mang lại nhiều lợi ích cho người dân, tạo được niềm tin của người dân vào chính quyền, cán bộ cơ sở, góp phần ổn định tình hình, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên cả nước.
Nguyễn Thanh Hải