“Cải cách hộ tịch là một cuộc cách mạng trong quản lý”
So với quy định pháp luật hộ tịch hiện hành, Luật Hộ tịch có nhiều nội dung mới mang tính đột phá, cải cách mạnh mẽ công tác đăng ký, quản lý hộ tịch nói riêng và quản lý dân cư nói chung. Luật quy định việc cấp Số định danh cá nhân (nhằm mã hóa những thông tin cơ bản của công dân) khi đăng ký khai sinh; quy định ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin trong đăng ký và quản lý hộ tịch theo hướng hiện đại; xây dựng Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử để lưu giữ thông tin hộ tịch của cá nhân và kết nối, cung cấp thông tin hộ tịch cơ bản của cá nhân cho Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; tiếp tục phân cấp thẩm quyền đăng ký hộ tịch cho chính quyền địa phương; cải cách mạnh thủ tục hành chính trong đăng ký hộ tịch; cải tiến quy trình nộp, tiếp nhận hồ sơ, giấy tờ khi đăng ký hộ tịch; luật hóa tiêu chuẩn của đội ngũ công chức làm công tác hộ tịch và đề cao trách nhiệm của đội ngũ này trong công tác đăng ký, quản lý hộ tịch, bảo đảm phục vụ nhân dân ngày một tốt hơn.
Để triển khai thực hiện đồng bộ, hiệu quả và thống nhất trên toàn quốc các quy định mang tính đột phá của Luật Hộ tịch, trên cơ sở đánh giá những nguyên nhân của tồn tại, hạn chế trong công tác hộ tịch thời gian qua, việc triển khai thi hành Luật Hộ tịch cần có sự chỉ đạo thống nhất, kịp thời của Chính phủ, có phân công nhiệm vụ cụ thể và sự phối hợp thường xuyên, chặt chẽ giữa các Bộ, ngành, cơ quan Trung ương và Ủy ban nhân dân các cấp. Trong đó phải kể đến sự phối hợp giữa Bộ Công an với Bộ Tư pháp trong việc cấp Số định danh cá nhân cho công dân khi đăng ký khai sinh; việc quản lý, sử dụng Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử; việc kết nối, cung cấp, trao đổi thông tin giữa Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử và Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; sự phối hợp giữa Bộ Tư pháp với Bộ Nội vụ và Ủy ban nhân dân các cấp trong việc kiện toàn đội ngũ công chức làm công tác hộ tịch trong bối cảnh đội ngũ công chức đang làm công tác hộ tịch hiện nay chưa bảo đảm tiêu chuẩn được quy định trong Luật để thực hiện nhiệm vụ được giao; sự phối hợp giữa Bộ Tài chính, Bộ Nội vụ với các Bộ, ngành, Ủy ban nhân dân các cấp trong việc bảo đảm các nguồn lực (về tổ chức, bộ máy, nguồn nhân lực, kinh phí, cơ sở vật chất cần thiết khác) cho việc triển khai thực hiện đồng bộ và hiệu quả Luật Hộ tịch.
Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật Hộ tịch
Ngày 15/01/2015, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 59/QĐ-TTg về việc ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật Hộ tịch.
Kế hoạch xác định cụ thể các nội dung công việc, thời hạn, tiến độ hoàn thành và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức có liên quan trong việc tổ chức triển khai thi hành Luật Hộ tịch, bảo đảm tính kịp thời, đồng bộ, thống nhất và hiệu quả. Bên cạnh đó, xác định cơ chế phối hợp giữa các Bộ, ngành, địa phương trong việc tiến hành các hoạt động triển khai thi hành Luật Hộ tịch trên phạm vi cả nước.
Cụ thể, Bộ Tư pháp chủ trì xây dựng, trình Chính phủ ban hành Nghị định quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Hộ tịch; xây dựng, trình Chính phủ Nghị định quy định về việc quản lý, sử dụng Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử; thủ tục đăng ký hộ tịch trực tuyến; xây dựng Đề án Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử toàn quốc trình Thủ tướng phê duyệt.
Bộ Tư pháp cũng chủ trì xây dựng Thông tư quy định chi tiết một số điều của Nghị định quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật Hộ tịch; ban hành, hướng dẫn sử dụng, quản lý Sổ hộ tịch, Giấy khai sinh, Giấy chứng nhận kết hôn, trích lục hộ tịch và các biểu mẫu hộ tịch khác; điều kiện, trình tự đăng ký khai sinh, kết hôn, khai tử lưu động; ủy quyền thực hiện đăng ký hộ tịch. Thông tư này sẽ được hoàn thành vào tháng 10/2015.
Bộ Công an chủ trì xây dựng, trình Chính phủ ban hành Nghị định trong đó có nội dung quy định về thủ tục cấp Số định danh cá nhân cho trẻ em khi đăng ký khai sinh; việc kết nối, cung cấp, trao đổi thông tin giữa Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử và Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Nghị định này sẽ được hoàn thành vào tháng 7/2015.
Bộ Ngoại giao chủ trì xây dựng Thông tư liên tịch quy định về thẩm quyền, thủ tục đăng ký hộ tịch, việc cấp bản sao trích lục hộ tịch cho công dân Việt Nam cư trú ở nước ngoài. Thông tư này sẽ được hoàn thành vào tháng 10/2015.
Uỷ ban nhân dân các huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh hoàn thành việc rà soát đội ngũ công chức làm công tác hộ tịch tại địa phương trước ngày 31/7/2015, báo cáo Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương kết quả rà soát và đề xuất Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh bố trí đủ công chức Phòng Tư pháp làm công tác hộ tịch, bảo đảm đủ công chức làm công tác hộ tịch khi chuyển giao thẩm quyền theo quy định của Luật.
Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hoàn thành việc rà soát đội ngũ công chức làm công tác hộ tịch tại địa phương, đề xuất lộ trình đào tạo, bồi dưỡng và báo cáo kết quả về Bộ Tư pháp trước ngày 31/8/2015.
Bộ Ngoại giao hoàn thành việc rà soát đội ngũ viên chức ngoại giao, viên chức lãnh sự làm công tác hộ tịch tại các Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài, báo cáo kết quả về Bộ Tư pháp trước ngày 31/8/2015. Bộ Tư pháp tổng hợp kết quả rà soát, đề xuất kế hoạch đào tạo đội ngũ công chức làm công tác hộ tịch xây dựng Báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong tháng 10/2015.
Trước ngày 31/12/2019, bảo đảm 100% công chức làm công tác hộ tịch đáp ứng tiêu chuẩn theo quy định của Luật Hộ tịch. Từ ngày 01/01/2016, Uỷ ban nhân các cấp chỉ bố trí, tuyển dụng mới những người đủ tiêu chuẩn theo quy định của Luật Hộ tịch làm công tác hộ tịch.
Nguyễn Quốc Anh