Thời gian giải quyết các loại hồ sơ về quốc tịch cơ bản đã được rút ngắn so với trước đây, quy trình giải quyết hồ sơ quốc tịch đã thực hiện đúng theo quy định của Luật Quốc tịch Việt Nam năm 2008 và các văn bản hướng dẫn thi hành. Trong Hội nghị tổng kết công tác tư pháp năm 2012 và triển khai công tác tư pháp năm 2013, công tác quốc tịch được Bộ trưởng đánh giá đã đi vào nề nếp, điều đó ghi nhận sự nỗ lực, cố gắng trong công tác chỉ đạo, điều hành và giải quyết các việc về quốc tịch trong suốt thời gian qua.
Năm 2013, Cục Hộ tịch, quốc tịch, chứng thực đã tiếp nhận 8.193 hồ sơ xin nhập, xin trở lại, xin thôi quốc tịch Việt Nam từ các địa phương và các Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài gửi về. Theo đó, Cục đã rà soát, xử lý 5.887 trường hợp tiếp nhận năm 2013 và 2.505 trường hợp được tiếp nhận năm 2012 nhưng thuộc diện phải xác minh về nhân thân hoặc phải bổ sung giấy tờ để hoàn thiện hồ sơ. Như vậy, tổng số hồ sơ mà Cục rà soát, xử lý năm 2013 là 8.392 trường hợp, Chủ tịch nước đã ký quyết định cho nhập, cho trở lại, cho thôi quốc tịch Việt Nam đối với 8.347 trường hợp. Số hồ sơ còn lại mới tiếp nhận cuối tháng 9/2013, Cục đang tiến hành kiểm tra, rà soát, yêu cầu cơ quan công an xác minh để xem xét giải quyết, đảm bảo yêu cầu của người dân và thời hạn theo quy định.
Tiếp tục giải quyết việc nhập quốc tịch theo Điều 22 Luật Quốc tịch Việt Nam năm 2008, Cục đã chỉ đạo, đôn đốc các địa phương rà soát, lập danh sách, xác minh những trường hợp đủ điều kiện được nhập quốc tịch Việt Nam theo Điều 22 Luật Quốc tịch và khẩn trương gửi về Bộ Tư pháp để xem xét giải quyết đối với những trường hợp này. Tính đến ngày 30/9/2013, đã có 1.030 trường hợp cư trú tại thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương, Lai Châu, Cao Bằng, Lạng Sơn, Lào Cai, Bà Rịa - Vũng Tàu, Cà Mau, Đồng Nai, Tây Ninh là người không quốc tịch được nhập quốc tịch Việt Nam
Công tác tra cứu, xác minh quốc tịch theo yêu cầu của Cục Lãnh sự - Bộ Ngoại giao, Cục Quản lý xuất nhập cảnh - Bộ Công an, của các Sở Tư pháp địa phương và các cơ quan khác đã được xử lý kịp thời, Cục đã tra cứu, xác minh quốc tịch Việt Nam cho 2.383 trường hợp, chủ yếu là của công dân Việt Nam xin đăng ký giữ quốc tịch và xác nhận có quốc tịch Việt Nam đang cư trú ở nước ngoài. Trả lời và hướng dẫn cho 15 đơn thư của công dân, các công văn đề nghị của Sở Tư pháp địa phương và các cơ quan khác.
Trong năm qua, Cục tiếp tục phối hợp với Cục Lãnh sự Bộ Ngoại giao đôn đốc, thúc đẩy thực hiện việc đăng ký giữ quốc tịch Việt Nam theo quy định của Luật Quốc tịch Việt Nam năm 2008. Theo số liệu thống kê của Bộ Ngoại giao, từ khi Luật có hiệu lực (01/7/2009) đến 30/6/2013 có 4.096 người đăng ký giữ quốc tịch Việt Nam (chủ yếu ở các nước như Pháp, Hoa Kỳ, Úc).
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác quốc tịch vẫn còn gặp một số khó khăn do số lượng hồ sơ quốc tịch nhận được tương đối lớn, trong khi số lượng cán bộ thực hiện còn thiếu; đồng thời, công tác xác minh của cơ quan công an mất nhiều thời gian do đương sự khai thông tin không chính xác, không đầy đủ nên nhiều hồ sơ vẫn chưa được giải quyết theo đúng thời hạn quy định của Luật Quốc tịch Việt Nam năm 2008.
Nguyễn Phương Dung