Họ mong muốn có quốc tịch Việt Nam để ổn định cuộc sống tại
Việt Nam, được hưởng quyền lợi như công dân Việt Nam nhưng không muốn mất quốc
tịch (họ đang có) do những ràng buộc về quyền lợi kinh tế, tài sản, việc đi lại
thăm người thân, gia đình ở nước ngoài... Hầu hết những trường hợp xin nhập,
xin trở lại quốc tịch Việt Nam đều lầm tưởng việc “có cha, mẹ, vợ, chồng, con là công dân Việt Nam” là trường hợp đặc
biệt để có thể xin nhập, xin trở lại quốc tịch Việt Nam mà không phải thôi quốc
tịch hiện có. Nhưng thực tế không phải như vậy.
Bên cạnh đó, pháp
luật cũng quy định miễn một số điều kiện đối với người xin nhập, xin trở lại quốc tịch Việt
Nam mà có lợi cho Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (trong các lĩnh vực khoa học, kinh tế, văn hóa xã hội,
nghệ thuật, thể thao). Nhưng quy định tiêu
chuẩn, thời gian đóng góp như thế nào để khẳng định việc nhập, trở lại quốc tịch Việt
Nam là
có lợi cho Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thì lại chưa được cụ thể, dẫn đến mỗi cơ quan, tổ chức, địa phương có cách hiểu và nhìn nhận khác
nhau, gây khó khăn trong việc thực hiện yêu cầu của đương sự.
Hạn chế này một phần xuất phát từ việc Luật quốc tịch Việt Nam năm 2008, Nghị định số
78/2009/NĐ-CP đã có sự mở rộng về những trường hợp cho phép được giữ quốc tịch
nước ngoài nhưng đương sự phải chứng minh có công lao đóng góp cho sự nghiệp
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, có lợi cho Nhà nước Việt Nam hoặc hoàn cảnh đặc biệt
của họ.
Điều này dễ dẫn đến sự ngộ nhận nếu thuộc diện ưu tiên thì
đương nhiên không phải thôi quốc tịch gốc, nên đa số người nhập, xin trở lại
quốc tịch Việt Nam đều có nguyện vọng được giữ quốc tịch nước ngoài.
Khi Bộ Tư pháp thông báo họ phải
thôi quốc tịch nước ngoài (vì không có lý do đặc biệt để trình Chủ tịch nước cho phép
giữ quốc tịch nước ngoài), thì họ không
muốn nhập, trở lại quốc tịch Việt Nam nữa. Theo tổng hợp của Phòng Quản lý quốc
tịch, thời gian qua, Phòng đã tiếp và giải thích rất nhiều đề nghị hướng dẫn
việc xin nhập, xin trở lại quốc tịch Việt Nam nhưng không muốn thôi quốc tịch
hiện có. Đa số những trường hợp này đều vừa muốn tận hưởng những điều kiện và lợi
ích ở Việt Nam
và vừa muốn có lợi ích từ quốc gia mà họ đang là công dân.
Chính thái độ “nửa
vời” và sự không hiểu biết về pháp luật quốc tịch Việt Nam đã dẫn đến sự ngộ
nhận không đáng có trong việc xin nhập, xin trở lại quốc tịch Việt Nam.
Trần Cẩm An